Πρώτες Βοήθειες - Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση

Οι πρώτες βοήθειες συνιστούν ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια της ιατρικής, δεδομένου ότι αποδεδειγμένα σώζουν ζωές. Ανταποκρίνονται στο προαιώνιο αίτημα του ανθρώπου για αποφυγή ή αναστροφή του αιφνιδίου θανάτου. Πράγματι, ο αιφνίδιος θάνατος,συνήθως απότοκος ατυχήματος ή καρδιοαγγειακού συμβάματος, αποτελεί ένα αναπάντεχα οδυνηρό γεγονός, που κυρίως επισυμβαίνει σε νεαρά άτομα και δύσκολα γίνεται αποδεκτό.

Ο προσφέρων πρώτες βοήθειες οφείλει να έχει κατά νου τρεις βασικές διαπιστώσεις: Πρώτον, παρά την τεχνολογική εξέλιξη του 20ου αιώνα και την ανάπτυξη ποικίλων διαγνωστικών και θεραπευτικών μεθόδων, οι πρώτες βοήθειες, λόγω της επείγουσας φύσεώς τους, εξακολουθούν να εφαρμόζονται με ελάχιστη συμβολή της τεχνολογίας. Δεύτερον, κρισιμότατη παράμετρο της αποτελεσματικότητάς τους αποτελεί η έγκαιρη παροχή τους. Κάθε λεπτό καθυστέρησης στην έναρξη της βοήθειας έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην έκβαση του ασθενούς. Τρίτον, και εξίσου σημαντικό, οι λανθασμένες ενέργειες μπορεί να αποβούν καταστροφικές. Όλοι πλέον μιλούν για την "χρυσή ώρα" μετά από κάθε συμβάν, κατά την διάρκεια της οποίας, οι ενέργειές μας θα καθορίσουν σε σημαντικό βαθμό και την έκβασή του.

Σήμερα, τη στιγμή που η κοινωνία απαιτεί ένα ευρύ φάσμα μελών της να είναι σε θέση να εφαρμόσει σωστά -σύμφωνα με τις σύγχρονες επιστημονικές οδηγίες (guidelines)- τις πρώτες βοήθειες, είναι φανερό ότι η ευθύνη των επαγγελματιών υγείας προβάλλει πολύ μεγαλύτερη. Χρειάζεται εμπειρία, ανάπτυξη δεξιοτήτων, ετοιμότητα, ενθουσιασμός και αποτελεσματικότητα.

Το βιβλίο απευθύνεται κυρίως σε φοιτητές και νεαρούς ιατρούς. Τα γνωστικά αντικείμενα που αναπτύσσονται αφορούν κυρίως την εξωνοσοκομειακή αντιμετώπιση.

Τα πρώτα κεφάλαια πραγματεύονται διεξοδικά τις σύγχρονες επιστημονικές θέσεις και καετυθύνσεις (guidelines) για την ΚΑΡδιοΠνευμονική Αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ). Τα οξέα στεφανιαία σύνδρομα, τα αγγειακά και τα συγκοπτικά επεισόδια αναλύονται εκτενέστερα, καθώς κάθε επαγγελματίας υγείας, ανεξαρτήτως ειδικότητας, θα κληθεί να αντιμετωπίσει δεκάδες τέτοιους ασθενείς κατά την επαγγελματική του σταδιοδρομία καθώς επίσης είναι πολύ σημαντικό, για την έκβαση αυτών των ασθενών, η έγκαιρη αναγνώριση των πρόδρομων συμπτωμάτων.

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την σύγχρονη επιδημία. Είναι γνωστό ότι οι επιδημίες δεν αντιμετωπίζονται παρά μόνον με την πρόληψη. Θα πρέπει κατά συνέπεια στις προτεραιότητες κάθε επαγγελματία υγείας να είναι και η πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Για τον λόγο αυτό περιελήφθη μια συνοπττική εισαγωγή στην πρόληψη αυτών των νοσημάτων.

Στο κεφάλαιο των λοιμώξεων μετά την ανάπτυξη όλων των επειγουσών καταστάσεων στις λοιμώξεις, την πρόληψη και την αντιμετώπιση, περιλαμβάνονται εκτενώς τα δεδομένα της πανδημίας της νέας γρίπης (H1N1).

Το τελευταίο κεφάλαιο αναφέρεται στους βιοηθικούς προβληματισμούς που ανακύπτουν κατά την παροχή των πρώτων βοηθειών. Οι πρώτες βοήθειες, όπως κάθε ιατρική πράξη, διέπονται από τις θεμελιώδεις αρχές της βιοηθικής. Τις τελευταίες δεκαετίες, αναδείχθηκε η σημασία του σεβασμού της αυτονομίας του ασθενούς και η αυτονομία κατέστη αρχή τη βιοηθικής ισότιμη με τις πανάρχαιες ιπποκρατικές αρχές του ωφελέειν και του μη-βλάπτειν. Πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη στη σχέση ιατρού-αρρώστου. Στο εν λόγω κεφάλαιο, αφού αναλυθούν οι αρχές της βιοηθικής, αναπτύσσεται, μεταξύ των άλλων, ο προβληματισμός ο σχετικός με τη μη-εφαρμογή καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης σε επιλεγμένες ομάδες ασθενών (όπως οι ασθενείς που διάγουν το τελικό στάδιο χρονίου ανιάτου νοσήματος).

Ο φοιτητής και ο νεαρός ιατρός καλείται να αντιληφθεί εξαρχής ότι η ιατρική επιστήμη και τέχνη είναι αδιαχώριστη από την ηθική και τις ανθρωπιστικές αξίες. Ο επαγγελματίας υγείας οφείλει να παρέχει τις υπηρεσίες του στον πάσχοντα με αγάπη, επαγγελματισμό και αυταπάρνηση, ως καλός Σαμαρείτης. Στη διεθνή βιβλιογραφία, ο όρος "καλός Σαμαρείτης", που προέρχεται από τη σχετική παραβολή του Ευαγγελίου, χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει την πράξη της εθελοντικής προσφοράς πρώτων βοηθειών. Επίσης, πολλές από τις οργανώσεις εθελοντών στο χώρο της υγείας παγκοσμίως φέρουν αυτή την επωνυμία.

Πρέπει να σημειωθεί ότι οι σύγχρονες κατευθυντήριες οδηγίες (guidelines) που παρατίθενται σε διάφορα κεφάλαια αποτελούν προϊόν συγκερασμού αποτελεσμάτων ελεγχομένων τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών, όπου υπάρχουν, με πορίσματα πειραματικών ερευνών, πρατηρήσεις, και γνώμες ειδικών επί του αντικειμένου (experts). Οι κατευθυντήριες οδηγίες διαμορφώνονται από ομάδα ειδικών και διατυπώνονται σε ένα κείμενο που συντάσσεται με συναινετική διαδικασία. Ως εκ τούτου, είναι σαφές ότι οι κατευθυντήριες οδηγίες δε συνιστούν επιστημονική γνώση, αλλά αντιπροσωπεύουν μία σύνοψη της κρατούσης πρακτικής διεθνώς. Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι κάθε ασθενής αποτελεί μια ξεχωριστή και ανεπανάληπτη περίπτωση. Κατά συνέπεια, ο ιατρός πρέπει, στη θεραπευτική πρακτική του, πέραν των κατευθυντηρίων οδηγιών, να αναζητεί και να λαμβάνει υπ' όψιν του τις ιδιαιτερότητες του εκάστοτε περιστατικού.

Στο τέλος κάθε κεφαλαίου, έγινε προσπάθεια να καταγραφούν έγκυρες ηλεκτρονικές διευθύνσεις και ιστοσελίδες, ώστε να είναι εφικτή η πρόσβαση στη σύγχρονη γνώση. Επισημαίνεται εδώ ότι δεν είναι το σύνολο των πληροφοριών που υπάρχουν στο διαδίκτυο αξιόπιστο και γι' αυτό η ανεύρεση έγκυρων ιστοσελίδων που υποστηρίζονται από πανεπιστήμια, εκπαιδευτικούς οργανισμούς ή επιστημονικές εταιρείες είναι κεφαλαιώδους σημασίας.

Στο πρώτο παράρτημα του βιβλίου περιλαμβάνεται το γλωσσάρι. Θεωρήσαμε ότι είναι απαρίτητο κυρίως για τους φοιτητές, ώστε να μπορούν να προστρέχουν και σε άλλες πηγές, προκειμένου να κατανοήσουν έννοιες και όρους που χρησιμοποιούνται στα διάφορα κεφάλαια.

Στο δεύτερο παράρτημα, περιλαμβάνονται ερωτήσεις από τα περισσότερα κεφάλαια. Οι ερωτήσεις θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση των βασικών εννοιών κάθε κεφαλαίου.

Σεραφείμ Ν. Νανάς

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

Πρόλογος - Εισαγωγή

Ιστορική αναδρομή της καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης

Καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση

Κατευθυντήριες οδηγίες και προοπτικές

Καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση στα παιδιά

Διασφάλιση του αεραγωγού

Φάρμακα χορηγούμενα στην ΚΑΡΠΑ

Καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση - Αλγόριθμοι

Το ηλεκτροκαρδιογράφημα στις πρώτες βοήθειες

Αρτηριακή υπέρταση - Μέτρηση αρτηριακής πίεσης

Πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων

Αγγειακό - Εγκεφαλικό επεισόδιο

Οξέα στεφανιαία σύνδρομα

Απόφραξη αεραγωγού από ξένο σώμα (πνιγμονή)

Συγκοπή, συγκοπτικό επεισόδιο, λιποθυμικό επεισόδιο

Πρωτοβάθμια αντιμετώπιση μυοσκελετικών κακώσεων

Αρχική εκτίμηση - αντιμετώπιση πολυτραυματία

Μεταφορά τραυματία

Εγκαύματα

Εξωνοσοκομειακά επείγοντα περιστατικά ωτορινολαρρυγγολογίας

Θερμοπληξία και κρυοπαγήματα

Ηλεκτροπληξία

Πνιγμός

Επείγουσες καταστάσεις στον σακχαρώδη διαβήτη

Επιληψία

Κεφαλαλγία

Νεφρολιθίαση, κολικός νεφρού

Δηλητηριάσεις

Ενέσεις - Παρακεντήσεις φλεβών

Επίσχεση ούρων

Επείγουσες καταστάσεις στην λοιμωξιολογία

Αναφυλαξία

Δήγματα

Κρίση άσθματος

Παρόξυνση χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ)

Επείγοντα ψυχιατρικά προβλήματα

Πρώτες βοήθειες από μη επαγγελματίες υγείας

Βιοηθικοί προβληματισμοί στις πρώτες βοήθειες

Ερωτήσεις - Απαντήσεις

Γλωσσάρι - Ευρετήριο