ΚΑΡΔΙΟΘΩΡΑΚΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ

Περιγραφή : Το παρόν επίτομο σύγγραμμα περιλαμβάνει τις σύγχρονες εξελίξεις στην ειδικότητα της χειρουργικής θώρακος και στις δύο συνιστώσες της, την καρδιοχειρουργική και τη θωρακοχειρουργική. Εγχειρίδιο αναγκαίο για την απόκτηση των βασικών γνώσεων του πλήρους φάσματος του αντίστοιχου γνωστικού αντικειμένου, περιέχει τις βασικές αρχές της καρδιοθωρακοχειρουργικής, τις σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές αλλά και τα πρωτόκολλα που εφαρμόζονται στην αντιμετώπιση των παθήσεων της καρδιάς και του θώρακα. Καταγράφεται η αρχική βάση για τη σπουδή της ειδικότητας σε όλο της το φάσμα, από τη χειρουργική ανατομία και φυσιολογία, μέχρι τη διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση των παθήσεων του θώρακα και της καρδιάς. Η παρουσίαση εμπλουτίζεται με πίνακες, σχεδιαγράμματα και πρωτότυπες εικόνες που βοηθούν στην πληρέστερη κατανόηση του περιεχομένου. Η έκδοση ξεκινά με την ιστορία της χειρουργικής θώρακος-καρδιάς και τα στοιχεία της χειρουργικής ανατομίας της συγκεκριμένης περιοχής. Στη συνέχεια εξετάζεται η φυσιολογία του αναπνευστικού συστήματος, οι κακώσεις θώρακα-καρδιάς, η διαγνωστική προσέγγιση των χειρουργικών παθήσεων, οι χειρουργικές προσπελάσεις, η αναισθησία και η μετεγχειρητική παρακολούθηση των ασθενών, η εξωσωματική κυκλοφορία και η μηχανική υποστήριξη, η χειρουργική αντιμετώπιση των συχνότερων συγγενών καρδιοπαθειών, η χειρουργική της στεφανιαίας νόσου, η χειρουργική αντιμετώπιση βαλβιδοπαθειών-αρρυθμιών, οι παθήσεις της θωρακικής αορτής και του περικαρδίου, οι όγκοι-κύστεις της καρδιάς, η χειρουργική της καρδιακής ανεπάρκειας, οι καλοήθεις παθήσεις των πνευμόνων, τα νεοπλάσματα των πνευμόνων και οι τεχνικές εκτομής του πνευμονικού παρεγχύματος, οι παθήσεις υπεζωκοτικής κοιλότητας, οι παθήσεις του θωρακικού τοιχώματος, του μεσοθωρακίου και της τραχείας-διαφράγματος-οισοφάγου. • Οι Κ. Αναστασιάδης, Χ. Φορούλης, Π. Αντωνίτσης Π. Τόσιος, Γ. Ταγαράκης, Γ. Καραπαναγιωτίδης είναι καθηγητές της Καρδιοθωρακοχειρουργικής Κλινικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
ΠΡΟΛΟΓΟΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Η ιστορία της Χειρουργικής
Θώρακος – Καρδιάς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Στοιχεία χειρουργικής ανατομίας
του θώρακα και της καρδιάς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Θωρακικό τοίχωμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Μύες του θωρακικού τοιχώματος – Διάφραγμα . . . . 29
Τραχειοβρογχικό δέντρο και πνεύμονες . . . . . . . . . . . 31
Αγγείωση και νεύρωση των πνευμόνων . . . . . . . . . . . . 34
Λεμφική αποχέτευση των πνευμόνων –
Λεμφαδένες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Μεσοθωράκιο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Η καρδιά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Θέση της καρδιάς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Το περικάρδιο και οι ανακάμψεις του . . . . . . . . . 42
Σχήμα της καρδιάς και σχέση
με παρακείμενες δομές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Εξωτερική μορφολογία της καρδιάς . . . . . . . . . . 45
Ο δεξιός κόλπος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Το μεσοκολπικό διάφραγμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Ο φλεβόκομβος και ο κολποκοιλιακός
κόμβος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Η τριγλώχινα βαλβίδα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Η δεξιά κοιλία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Ο αριστερός κόλπος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Η μιτροειδής βαλβίδα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Η αριστερή κοιλία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Η αορτική βαλβίδα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
Το μυοκάρδιο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Αιμάτωση της καρδιάς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Οι φλέβες της καρδιάς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
H θωρακική αορτή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Φυσιολογία καρδιοαναπνευστικού
συστήματος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Φυσιολογία της αναπνοής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Οι πιέσεις στη θωρακική κοιλότητα . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Όγκοι και χωρητικότητες των πνευμόνων . . . . . . . . . 62
Πνευμονικοί όγκοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Πνευμονικές χωρητικότητες . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Φυσιολογία του κυκλοφορικού συστήματος . . . . . . . . 63
Φυσιολογία της καρδιακής λειτουργίας . . . . . . . . . . . . 64
Το ερεθισματαγωγό σύστημα της καρδιάς . . . . . . . . . 65
Η ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς . . . . . . . . . . 66
Φυσιολογία της στεφανιαίας κυκλοφορίας . . . . . . . . 68
Αιμοδυναμική παρακολούθηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Φυσιολογία ιστικής αναπνοής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Παροχή οξυγόνου στους ιστούς . . . . . . . . . . . . . . . 71
Κατανάλωση οξυγόνου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Φυσιολογία της κυκλοφορίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Φυσιολογία της μικροκυκλοφορίας . . . . . . . . . . . 75
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
Κακώσεις θώρακα – καρδιάς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Ιστορική αναδρομή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Επίπτωση – Βαρύτητα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Μηχανισμός τραύματος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Παθοφυσιολογία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Πρωταρχική διερεύνηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Αεραγωγός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Αναπνοή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
Κυκλοφορία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
9
Περιεχόμενα
10
Δευτερογενής διερεύνηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Κακώσεις του θωρακικού τοιχώματος . . . . . . . . . 88
Επιπλοκές των κακώσεων του θώρακα . . . . . . . . . . . . 96
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
Διαγνωστική προσέγγιση χειρουργικών
παθήσεων καρδιάς – θώρακα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Εισαγωγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Ιστορικό – Φυσική εξέταση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Εργαστηριακός έλεγχος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Παρακλινικές εξετάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Ακτινολογικός έλεγχος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Ηλεκτροκαρδιογράφημα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Υπερηχοκαρδιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Αξονική τομογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Μαγνητική τομογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Καρδιακός καθετηριασμός –
Στεφανιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
Ραδιοϊσοτοπικές τεχνικές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Σπιρομέτρηση – Διάχυση μονοξειδίου
του άνθρακα (DLCO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
Βρογχοσκόπηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
Ενδοσκοπική υπερηχογραφία διά του οισοφάγου . . . 112
Εικονική βρογχοσκόπηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Μεσοθωρακοσκόπηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Πρόσθια μεσοθωρακοτομία . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
Συμβολή των διαγνωστικών τεχνικών στη
σταδιοποίηση του καρκίνου του πνεύμονα . . . . 115
Η προεγχειρητική ετοιμασία ασθενή για
καρδιοχειρουργική επέμβαση . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Εκτίμηση του περιεγχειρητικού κινδύνου . . . . . . . . . 116
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
Χειρουργικές προσπελάσεις – Αναισθησία –
Μετεγχειρητική παρακολούθηση . . . . . . . . . . . . . . 119
Χειρουργικές προσπελάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Ανοιχτές προσπελάσεις στη Χειρουργική
Θώρακος και Καρδιάς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Θωρακοσκοπικές προσπελάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Ρομποτικά υποβοηθούμενες επεμβάσεις . . . . . . . . . . 125
Αναισθησία στη θωρακοχειρουργική
και αερισμός του ενός πνεύμονα . . . . . . . . . . . . . . .127
Τεχνικές αερισμού του ενός πνεύμονα . . . . . . . . . . . . 127
Η παθοφυσιολογία του αερισμού του ενός πνεύμονα
και της πλαγίας κατακεκλιμένης θέσης
(lateral decubitus position) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Αναισθησία στην καρδιοχειρουργική . . . . . . . . . . . . . 129
Μετεγχειρητική παρακολούθηση
καρδιοθωρακοχειρουργικών ασθενών . . . . . . . . 130
Διαταραχές του καρδιακού ρυθμού . . . . . . . . . . . . . . . 131
Κολπική μαρμαρυγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
Κολπικός πτερυγισμός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Κολποκοιλιακός αποκλεισμός . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Κοιλιακή ταχυκαρδία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Κοιλιακή μαρμαρυγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Ισχαιμικές μεταβολές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Βηματοδότηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Επιπλοκές από το αναπνευστικό σύστημα . . . . . . . . 134
Επιπλοκές από τους νεφρούς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
Επιπλοκές από το νευρικό σύστημα . . . . . . . . . . . . . . 135
Επιπλοκές από το γαστρεντερικό σύστημα . . . . . . 135
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
Εξωσωματική κυκλοφορία και μηχανική
υποστήριξη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Εξωσωματική κυκλοφορία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Βασικές αρχές λειτουργίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Προετοιμασία του κυκλώματος και έναρξη
της εξωσωματικής κυκλοφορίας . . . . . . . . . . . . . . 144
Σημαντικοί χρόνοι στη διάρκεια
της εξωσωματικής κυκλοφορίας . . . . . . . . . . . . . . 145
Μυοκαρδιακή προστασία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Προστασία του μυοκαρδίου στον χρόνο
του αορτικού αποκλεισμού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Είδη καρδιοπληγίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Παθοφυσιολογία της εξωσωματικής
κυκλοφορίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
Παρακολούθηση του ασθενή (monitoring)
στη διάρκεια της εξωσωματικής κυκλοφορίας . . . 149
Ελάχιστα επεμβατική εξωσωματική κυκλοφορία
(MiECC) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Μηχανική υποστήριξη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
Ενδοαορτικός ασκός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
Συσκευές υποστήριξης των κοιλιών . . . . . . . . . . . . . . 153
Τεχνητή καρδιά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
Χειρουργική αντιμετώπιση των συχνότερων
συγγενών καρδιοπαθειών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
Συγγενείς καρδιοπάθειες χωρίς διαφυγή
αίματος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Στένωση ισθμού της αορτής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Παθοφυσιολογία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
Κλινική εικόνα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Ενδείξεις χειρουργικής αντιμετώπισης . . . . . . . 164
Χειρουργική αντιμετώπιση . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Αποτελέσματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Διακαθετήρια αντιμετώπιση . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Στένωση της πνευμονικής βαλβίδας . . . . . . . . . . . . . . 166
KAΡ∆ΙΟΘΩΡΑΚΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ